Rodzaje umów o pracę

Umowa o pracę jest podstawowym dokumentem stwierdzającym istnienie stosunku pracy. Dobrze sporządzona umowa pozwala zabezpieczyć interesy obu jej stron – pracodawcy oraz pracownikowi.

Czym jest umowa o pracę?

Podpisując umowę o pracę pracownik potwierdza zobowiązanie do wykonania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego określonym. Pracodawca z kolei zobowiązuje się do zapłaty umówionego wynagrodzenia. Umowa o pracę jest dokumentem potwierdzającym wzajemne zobowiązania stron względem siebie.

Umowa o pracę powinna zostać zawarta na piśmie. W innym wypadku pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia przez pracownika świadczenia pracy, potwierdzić na piśmie ustalenia między nim a pracownikiem.

Co powinna zawierać umowa o pracę?

Prawidłowo sporządzona umowa o pracę powinna określać:

a) datę zawarcia umowy;

b) rodzaj umowy o pracę;

c) strony umowy;

d) warunki pracy i płacy, takie jak wymiar czasu pracy (np. etat, ½ etatu), wynagrodzenie (np. miesięczne, tygodniowe), rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, termin rozpoczęcia świadczenia pracy.

Przepisy dopuszczają trzy rodzaje umowy o pracę:
-na okres próbny,
-na czas określony (w tym na zastępstwo pracownika),
-na czas nieokreślony.

Umowa o pracę na okres próbny.

Umowę w tym trybie zawiera się w celu sprawdzenia możliwości i kwalifikacji pracownika, na okres maksymalnie trzech miesięcy. Umowa na okres próbny może poprzedzić każdą umowę o pracę, zarówno na czas określony jak i nieokreślony. Okresy wypowiedzenia przy takim rodzaju umowy są krótkie i nie ma obowiązku podawania przyczyny wypowiedzenia. Warto tutaj wspomnieć, że umowa na okres próbny nie wlicza się ani do limitu 3 umów terminowych, ani do limitu 33 miesięcy, które obejmują umowę na czas określony.

Okresy wypowiedzenia przy takim rodzaju umowy są krótkie i nie ma obowiązku podawania przyczyny wypowiedzenia. Wynoszą one:

3 dni, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
1 tydzień, jeżeli okres próbny przekracza 2 tygodnie,
2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

Umowa na czas określony.

Czas trwania umowy o pracę zawartej w tym trybie jest z góry określony. Przy umowie na czas określony brak jest obowiązku uzasadnienia decyzji o zwolnieniu pracownika. Pracodawca może nam wręczyć wypowiedzenie nie tłumacząc dlaczego. 

Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech. Razem z okresem próbnym istnieje więc możliwość zatrudnienia pracownika na maksymalnie 36 miesięcy. Po tym okresie konieczne jest zawarcie umowy na czas nieokreślony.

Limitów 33 miesięcy i 3 umów, nie stosuje się do umów o pracę zawartych, na czas określony, w celu:

– zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności;
– wykonywania pracy sezonowej lub dorywczej;
– wykonywania pracy przez okres kadencji;
– w przypadku, gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie.

Umowa na czas nieokreślony.

Zawarcie umowy na czas nieokreślony to najbardziej pożądana forma zatrudnienia przez pracowników i najmniej chętnie stosowana przez pracodawców. Umowa taka nie musi być bowiem odnawiana i obowiązuje do czasu jej rozwiązania. Może to nastąpić w drodze porozumienia stron czy też w drodze wypowiedzenia przez pracodawcę lub przez pracownika. Taka umowa gwarantuje w miarę stabilne zatrudnienie. Tego rodzaju umowa zapewnia pracownikowi najpełniejszą ochronę, z uwagi na warunki, które musi spełnić pracodawca by umowę taką wypowiedzieć.

Okresy wypowiedzenia umów o pracę zawartych na czas określony oraz nieokreślony wynoszą:

2 tygodnie, jeżeli byłeś zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
1 miesiąc, gdy byłeś zatrudniony dłużej niż 6 miesięcy,
3 miesiące, jeżeli byłeś zatrudniony powyżej 3 lat.

Autor

Marcin Czwakiel

Adwokat, specjalista prawa spadkowego i karnego.