Pełnoletniość dziecka a zabezpieczenie potrzeb rodziny w postępowaniu rozwodowym.

Dzisiaj postaram się opisać sytuację, której uregulowanie prawne trochę mnie zaskoczyło. Po głębszej analizie doszedłem jednak do wniosku, że rozwiązanie prawne tego zagadnienia jest prawidłowe i uzasadnione.

Mówiąc bardzo skrótowo: oboje małżonkowie powinni zaspokajać potrzeby rodziny, założonej poprzez małżeństwo. Dotyczy to również, oczywiście, potrzeb wspólnych dzieci. Życie pisze jednak różne scenariusze. Czasami konieczne jest zakończenie związku małżeńskiego w sposób prawny żądając np. aby właściwy sąd orzekł rozwód.

Fakt, że postepowanie rozwodowe trwa, nie zwalnia, ze wskazanego wyżej obowiązku, żadnego z małżonków.

Co w sytuacji, gdy jeden z małżonków uchyla się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny w trakcie rozwodu?  

Sąd w ramach postępowania rozwodowego orzeka również o obowiązku alimentacyjnym jednego z małżonków. Oczywiście chodzi o częsciowe pokrycie kosztów utrzymania i zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeby małoletnich dzieci. Niestety postępowania rozwodowe trwają niekiedy wiele lat.

Co w takiej sytuacji zrobić?

Wyjściem jest uzyskanie orzeczenia sądu o obowiązku zabezpieczenia potrzeb rodziny na czas postępowania rozwodowego. Sprowadza się to do tego, że sąd, na stosowne żądanie, nakłada postanowieniem taki finansowy obowiązek, określając go najczęściej albo ogólnie, jako związany z zabezpieczeniem potrzeb rodziny, lub też bardziej szczegółowo, jako zabezpieczenie w postaci kwot niezbędnych dla prawidłowego utrzymania małoletnich dzieci, nakładając ten obowiązek na współmałżonka, który temu obowiązkowi uchybia.

Uwaga! Oczywiście takie postanowienie o zabezpieczeniu podlega wykonaniu i może podlegać egzekucji komorniczej skierowanej wobec zobowiązanego do świadczenia.

Kiedy z żądaniem takiego zabezpieczenia można wystąpić?

Najczęściej takie żądanie zabezpieczenia stanowi jeden z wniosków zawartych w pozwie o rozwód, który składany jest we właściwym sądzie okręgowym. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby taki wniosek złożyć jeszcze przed wniesieniem właściwego pozwu o rozwód. W takiej sytuacji niezbędne jest późniejsze terminowe wniesienie pozwu o rozwód do sądu. Możliwe jest także złożenie takiego wniosku już w toku postępowania rozwodowego. Obojętnie czy w trakcie postępowania przed sądem I czy II instancji. 

Jak długo takie zabezpieczenie jest skuteczne?

Otóż, zabezpieczenie takie „działa” do czasu prawomocnego zakończenia postępowania rozwodowego. Obrazowo mówiąc, jeżeli wyrok rozwodowy sądu okręgowego nie zostanie zaskarżony to zabezpieczenie jest skuteczne do czasu uprawomocnienia się tego wyroku. W przypadku, gdy wyrok taki zostanie zaskarżony apelacją, to skuteczność zabezpieczenia istnieje do czasu wydania orzeczenia przez sąd apelacyjny. Wyrok sądu apelacyjnego jest bowiem prawomocny i wykonalny z dniem jego wydania. Możliwość wniesienia kasacji od wyroku sądu II instancji nie przedłuża automatycznie „żywotności” dokonanego zabezpieczenia. To znaczy, nie przedłuża jego ważności na czas rozpoznania tego nadzwyczajnego środka odwoławczego.

Ważne! Pomijam tutaj przypadki uchylenia wyroku sądu I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania temu sądowi. W tym przypadku zabezpieczenie nadal działa przez cały czas trwania ponownych postępowań.

Co się dzieje z zabezpieczeniem, gdy w trakcie postępowania dziecko uzyska pełnoletniość?

Odpowiedź na to pytanie jest jednoznaczna – zabezpieczenie takie nadal jest skuteczne. Dlatego, że od strony uzasadnienia prawnego takiego zabezpieczenia, traktowane jest ono, jako zabezpieczenie zaspokojenia potrzeb rodziny, a nie zabezpieczenie alimentów. Te ostatnie przecież jeszcze nie zostały, ani ustalone, ani zasądzone. Jest skuteczne do czasu prawomocnego zakończenia postępowania rozwodowego.

Pisałem już na blogu o skutku procesowym, jakie wywołuje osiągnięcie przez dziecko pełnoletniości w trakcie postępowania rozwodowego. Tu skrótowo tylko wspomnę, że sąd nie ma możliwości zasądzenia alimentów w postępowaniu rozwodowym na dziecko, które uzyskało pełnoletniość. Nie może decydować o kontaktach z takim dzieckiem, czy też o wykonywaniu wobec niego władzy rodzicielskiej. 

Czy jest możliwość uzyskania zabezpieczenia potrzeb rodziny, w trakcie postępowania rozwodowego, pomimo tego, że dzieci są pełnoletnie?

Tak. I to jest to, co mnie właśnie zaskoczyło, a co następnie uznałem za zasadne. Pełnoletniość dzieci stron postępowania rozwodowego, o ile nie są one jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać, nie stanowi przeszkody do wystąpienia, m. in w pozwie rozwodowym wniosku o udzielenie zabezpieczenia, w trakcie postępowania rozwodowego, potrzeb rodziny, z uwzględnieniem uzasadnionych kosztów utrzymania i usprawiedliwionych potrzeb, również tych pełnoletnich dzieci. 

Autor

Wiesław Czwakiel

Adwokat, specjalista prawa karnego, gospodarczego, rodzinnego i prawa pracy.