Uwzględnienie i oddalenie wniosku dowodowego.

Mając na uwadze przestawione w poprzednim wpisie zasady związane ze składaniem wniosku dowodowego możesz oczekiwać, że Twój wniosek zostanie uwzględniony jeżeli:

1) Zawnioskowany dowód jest dopuszczalny do przeprowadzenia.

O dowodach niedopuszczalnych znajdziesz informacje w dalszej treści wpisu, w części związanej z podstawą do oddalania wniosku dowodowego.

2) Fakt lub okoliczność, którą zamierzasz udowodnić jest bezpośrednio lub pośrednio związany ze sprawą będącą przedmiotem postępowania  i może mieć znaczenia dla jej merytorycznego rozstrzygnięcia.

Fakty i okoliczności, które zamierzasz udowodnić, poprzez przeprowadzenie dowodu, mogą być odmienne od tych faktów i okoliczności, które dotychczas ustalono. Mogą wskazywać np. na inny przebieg zdarzenia. Mogą zaprzeczać zeznaniom świadków, którzy w sposób odmienny, sprzecznie z wersją przebiegu zdarzenia przedstawioną przez Ciebie, dotychczas zeznawali.

3) Zawnioskowany przez Ciebie dowód jest możliwy do przeprowadzenia.

Nikt nie zaakceptuje przeprowadzenia dowodu z eksperymentu np. związanego z wypadkiem drogowym, w którym to eksperymencie miałyby uczestniczyć –  fizycznie – inne osoby. Innym takim przykładem jest dowód z zeznań świadka, który zmarł. Jeżeli jednak świadek przed śmiercią złożył zeznania, to jest możliwość przeprowadzenia dowodu z jego zeznań poprzez ich odczytanie.

4) Zawnioskowany dowód ma na celu ustalenie faktów i okoliczności, które jeszcze w postępowaniu dowodowym nie były ustalone lub też przebieg zdarzenia został ustalony, na ich podstawie, w sposób ogólnikowy, bez szczegółów / a nawet całkowicie odmiennie /, a które mogą mieć znaczenie np. dla kwalifikacji prawnej czynu zarzuconego podejrzanemu.

Pamiętaj! Twój wniosek dowodowy może zmierzać do zaprzeczenia dowodom dotychczas zgromadzonym w sprawie, a które mogą potwierdzić Twoją wersję przebiegu zdarzenia.

Przesłanki oddalenia wniosku dowodowego.  

Obowiązujące przepisy dosyć szczegółowo wskazują przesłanki, które mogą stanowić podstawę do oddalenia złożonych przez Ciebie wniosków dowodowych. Nie oznacza to jednak, że przepisy w tym zakresie są jednoznaczne i na tyle precyzyjne, aby nie było możliwości ich różnej interpretacji. Przeciwnie nieostrość określenia niektórych przesłanek powoduje jednocześnie wątpliwości w zakresie ich prawidłowego stosowania, zarówno przez prowadzących postępowanie przygotowawcze, jak i sąd w postępowaniu jurysdykcyjnym / sądowym /.

Przesłankami tymi są:

1) Prawna niedopuszczalność przeprowadzenia dowodu.

Przepisy przewidują wiele takich sytuacji procesowych. Dla przykładu można wskazać zakaz odczytywania dowodu z zeznań świadka, złożonych w postępowaniu przygotowawczym, który korzystając ze swojego prawa, odmówił składania zeznań przed sądem. Nie jest dopuszczalne również przeprowadzenie dowodów  z wyjaśnień podejrzanego lub zeznań świadka, jeżeli dowody te zostały uzyskane w wyniku przymusu lub groźby skierowanej do osoby przesłuchiwanej, lub też wyjaśnienia lub zeznania zostały złożone w warunkach wyłączających swobodę wypowiedzi osoby, która je składała,

2) Złożony przez Ciebie wniosek dowodowy zmierza do udowodnienia zaistnienia faktu lub potwierdzenia okoliczności, które już są udowodnione zgodnie z tym co twierdzisz / potwierdzają Twoje zeznania /,

3) Wniosek zmierza do potwierdzenia faktu lub okoliczności, której ustalenie nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Należy pamiętać, że wniosek dowodowy nie musi być związany wyłącznie z ustaleniem przebiegu określonego zdarzenia. Wniosek może dotyczyć także innych elementów związanych z zaistniałym przestępstwem, np. zmierzających do ustalenia charakteru winy podejrzanego / wina umyślna bądź nieumyślna /.

Oczywiście właściwej ocenę zasadności Twojego wniosku będzie można najczęściej dokonać dopiero po jego przeprowadzeniu. Z tych względów dobrze jest wniosek dokładnie uzasadnić, o czym już wyżej pisałem / wskazując nie tylko „suche” fakty lub okoliczności, które zamierzasz udowodnić, ale także przydatność tych dowodów dla rozstrzygnięcia sprawy /.

4) Zażądasz przeprowadzenia dowodu, którego przeprowadzenie nie może potwierdzić okoliczności lub faktu na, który się powołujesz.

Dla przykładu zażądasz przeprowadzenia oględzin samochodu, który już został wielokrotnie naprawiony, a jego części zostały wymienione,

5) Zawnioskowanego przez Ciebie dowodu nie można przeprowadzić.

Dla przykładu zażądasz przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka, który już nie żyje albo, którego miejsce pobytu nie jest znane. W tej ostatniej wskazanej sytuacji możesz jednak żądać przeprowadzenia dowodów poszukiwawczych tj. mających na celu ustalenie miejsca pobytu świadka / np. poprzez przeprowadzenie dowodu z wywiadu środowiskowego, mającego na celu ustalenie miejsca pobytu świadka, przez policję /,

6) Twój wniosek dowodowy zmierza, w sposób oczywisty, do przedłużenia postępowania.

Ta podstawa oddalenia wniosku dowodowego jest najczęściej wskazywana. Jest to jeden z najbardziej dyskusyjnych zapisów i niestety często nadużywany, zarówno przez prowadzących postępowanie przygotowawcze, jak i przez sądy, przy oddalaniu wniosków dowodowych.

„Oczywistość” wniosku dowodowego zmierzającego do przedłużenia postępowania karnego / obojętnie na którym etapie ono się znajduje / musi być jednoznaczna. W tym przypadku badaniu podlega cel złożenia takiego wniosku, a nie jego przydatność w prowadzonym postępowaniu. Na tej podstawie można oddalić wniosek dowodowy, jeżeli jego celem jest wyłącznie przedłużenie postępowania. W praktyce właściwie prawie każdy wniosek dowodowy, przy jego uwzględnieniu, prowadzi najczęściej do przedłużenia postępowania. Uwzględnienie wniosku powoduje bowiem konieczność przeprowadzenia określonych czynności procesowych – dowodowych / przesłuchanie świadka, przeprowadzenie oględzin /. Niezbędne  jest zatem wskazanie przez Ciebie przydatności takiego wniosku dla rozstrzygnięcia postępowania mimo, że w rzeczywistości faktycznie przeprowadzenie zawnioskowanego dowodu może doprowadzić do jego przedłużenia. Nie należy zaprzeczać, że przedłużenie takie nastąpi, ale wskazywać, że przeprowadzenie dowodu pozwoli na wszechstronne wyjaśnienie sprawy.

Ważne! Jeżeli dotychczasowe dowody zgromadzone w postępowaniu są, z Twojego punktu widzenia, niekorzystne / np. nie potwierdzające przedstawionej przez Ciebie wersji zdarzenia / to, gdy zgłaszasz wniosek dowodowy zmierzający do „zdyskredytowania” tych niekorzystnych dowodów, nie może być on oddalony tylko z tego względu,  że może on zaprzeczać dotychczas zebranym dowodom.

Pamiętaj! Nic nie stoi na przeszkodzie, abyś ten sam wniosek dowodowy, który został już wcześniej oddalony, złożył ponownie. Taki wniosek powinien zostać uwzględniony, jeżeli dokładnie wskażesz potrzebę i konieczność jego przeprowadzenia, a w szczególności to, że dotychczas przeprowadzone dowody mogą zostać jeszcze potwierdzone przez dowód, którego przeprowadzenia się domagasz lub potwierdzić, że określone fakty lub okoliczności, nie zaistniały. 

Złożony przez Ciebie wniosek winien być rozpoznany niezwłocznie. Jeżeli został uwzględniony to po prostu zawnioskowane przez Ciebie czynności śledztwa są przeprowadzane.

Czy przysługuje zażalenie na oddalenie mojego wniosku dowodowego?

Oddalenie wniosku dowodowego wymaga wydania przez organ prowadzący postępowanie postanowienia. W postanowieniu powinno być wskazane jakiej treści wniosek dowodowy podlega oddaleniu oraz jakie są przyczyny jego oddalenia. Postanowienie winno zawierać również uzasadnienie.

Na postanowienie o oddaleniu wniosku dowodowego, na żadnym etapie postępowania karnego,  zażalenie nie przysługuje.

Tutaj dowiesz się wszystkiego o prawie do udziału w czynnościach procesowych.

Autor

Wiesław Czwakiel

Adwokat, specjalista prawa karnego, gospodarczego, rodzinnego i prawa pracy.