Stan epidemii – #zostańwdomu

Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. z 2020 r. poz. 491) począwszy od dnia 20 marca 2020 r. do odwołania, na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzony został stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 i wywoływanej nim choroby COVID-19. To oraz inne rozporządzenia wydane m.in. przez Ministra Edukacji Narodowej, wprowadziły kilka zmian, w porównaniu do obowiązującego do dnia 20 marca 2020 r. stanu zagrożenia epidemicznego. Musze wspomnieć zwłaszcza o trzech z nich obejmujących:

– podwyższenie wysokości kary grzywny grożącej za nieprzestrzeganie zasad kwarantanny z 5 do 30 tysięcy złotych i
– przedłużenie okresu zamknięcia placówek oświatowych (szkół, przedszkoli i żłobków) do dnia 10 kwietnia 2020 r.

Nowym, szczególnym i dość istotnym środkiem w walce przeciwko epidemii a wprowadzonym przez Ministra Zdrowa w wyżej wymienionym rozporządzeniu, jest z kolei ustanowienie nakazania udostępnienia, w celu zwalczania epidemii, nieruchomości, lokali i terenów, jeżeli są one przewidziane w wojewódzkim planie działania na wypadek wystąpienia epidemii. Plan, o którym mowa sporządzany jest przez wojewodę na okres 3 lat i podlega aktualizacjom w miarę potrzeby. Ustanowienie takiego nakazu powoduje, że wojewoda, na podstawie informacji uzyskanej od właściwego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, informuje właściciela o obowiązku udostępnienia nieruchomości, lokalu i terenu. Muszę podkreślić, że nakazanie udostępnienia nie wymaga wydania odrębnej, zaskarżalnej decyzji, lecz następuje wyłącznie w trybie „poinformowania” właściciela o konieczności poddania się temu obowiązkowi. Jest to rozwiązanie mocno godzące w prawo własności, a jego wprowadzenie podkreśla wagę sytuacji, z którą mamy do czynienia.

Uprawnienia Ministra Zdrowia.

Istnieje szereg obowiązków, ograniczeń (zakazów) i nakazów, które zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 1239, ze zm.) Minister Zdrowia (a właściwie minister do spraw zdrowia) może wprowadzić w celu walki z epidemią. Przepisy je regulujące nie są konkretne, w tym znaczeniu, że określają uprawnienia Ministra do ustanowienia określonych nakazów i zakazów bez szczegółowego określania ich zakresu. Dla przykładu: aktualnie obowiązuje zakaz organizowania zgromadzeń powyżej 50 osób. Liczba ta nie jest jednak ustawowo określona, tak więc nie ma przeszkód prawnych by np. wzorem Republiki Federalnej Niemiec wprowadzić zakaz spotykania się więcej niż 2 osób, gdy zajdzie taka konieczność.

Zakres obowiązków, ograniczeń (zakazów) i nakazów, które mogą być wprowadzone lub zmodyfikowane jest bardzo szeroki a ich wprowadzenie winno uwzględniać drogi szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz sytuację epidemiczną na obszarze, na którym ogłoszono stan epidemii (lub stan zagrożenia epidemicznego). Rozwiązania te muszą być uzasadnione aktualnymi okolicznościami związanymi z walką z epidemią a należą do nich:

1) czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się,
2) czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych,
3) czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy,
4) zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności,
5) obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów,
6) nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi,
7) obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych.

Uprawnienia Rady Ministrów.

Nowelizacja ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych, która uchwalona została 2 marca 2020 r. a weszła w życie 8 marca 2020 r. rozszerzyła uprawnienia Rady Ministrów, która może ustanowić w drodze rozporządzenia również:

1) czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców;
2) czasową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły;
3) obowiązek poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
4) obowiązek poddania się kwarantannie;
5) miejsce kwarantanny;
6) zakaz opuszczania miejsca kwarantanny;
7) czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia;
8) nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów;
9) nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;
10) zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
11) nakaz określonego sposobu przemieszczania się.

Rada Ministrów może również określić zagrożony obszar wraz ze wskazaniem rodzaju strefy, na którym wystąpił stan epidemii lub stan zagrożenia epidemicznego. Nowelizacja wprowadziła również pojęcia m.in. miejsca kwarantanny oraz stref wraz z ich definicjami. Te przestawiają się następująco:

a) strefa zero – obszar, na którym wystąpił stan epidemii, znajdujący się bezpośrednio wokół ogniska wirusa, podlegający ograniczeniom, w szczególności zakazom, nakazom oraz środkom kontroli;
b) strefa buforowa – obszar wokół strefy zero, podlegający ograniczeniom, w szczególności zakazom lub nakazom dotyczącym przemieszczania się ludzi;
c) strefa zagrożenia – obszar, na którym możliwe jest ryzyko wystąpienia stanu epidemii;
d) zagrożony obszar – obszar jednej lub kilku jednostek podziału terytorialnego kraju lub obszar określony w sposób inny niż przez odniesienie do jednostek podziału terytorialnego kraju;
e) miejsce kwarantanny – odrębny obiekt budowlany czasowego pobytu osób chorych lub podejrzanych o zachorowanie, w którym prowadzi się kwarantannę.

Czy wprowadzenie szczelnie zamkniętych „stref zero” uważam za możliwe?

Na dzień dzisiejszy, z uwagi na fakt, że wirus SARS-CoV-2 odkrywany jest już na terenie całego kraju, wprowadzenie stref wydaje się być pozbawione zasadności. Takie działanie miałoby sens gdyby ogniska choroby zlokalizowane były np. w jednym mieście czy nawet województwie i to miasto/województwo zostało wyznaczone strefą zero. Taka strefa musiałaby zostać całkowicie odizolowana w celu zapobieżenia rozprzestrzeniania się epidemii, co w tej chwili mijałby się z celem. Tak więc pojawiające się informacje o planach odcinania miast, czy województw nie wydają się być w żadnej mierze aktualne, o ile kiedykolwiek były.

Czy możliwe jest przymusowe kierowanie ludzi do pracy przy zwalczaniu epidemii?

Faktem jest, że przepisy ustawy o zapobieganiu (…) chorób zakaźnych u ludzi, przewidują możliwość skierowania pracowników podmiotów leczniczych, osób wykonujących zawody medyczne oraz osób, z którymi podpisano umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych, do pracy przy zwalczaniu epidemii. Do pracy przy zwalczaniu epidemii mogą być skierowane także inne osoby, jeżeli ich skierowanie jest uzasadnione aktualnymi potrzebami podmiotów kierujących zwalczaniem epidemii. Takie skierowanie wymaga już jednak wydania stosownej decyzji. Skierowanie do pracy przy zwalczaniu epidemii następuje w drodze decyzji, którą w zależności od okoliczności wydaje wojewoda lub minister do spraw zdrowia. Decyzja taka jest zaskarżalna lecz wniesienie odwołania nie wstrzymuje jej wykonania.

Z prawnego punktu widzenia podjęcie takich działań jest możliwe. Czy będzie potrzeba by były one wdrożone? Mam szczerą nadzieję, że nie.

Ostrzeżenie przed oszustami.

W związku z sytuacją, z którą się przyszło nam wszystkim mierzyć, pojawiają się osoby, które będą wykorzystywać strach, wiek lub łatwowierność innych osób. Przepisy wyżej wskazanej ustawy nie przewidują możliwości wprowadzenia działań związanych z konfiskatą, zabezpieczeniem czy blokowaniem rachunków bankowych, dla potrzeb walki z epidemią. Nie przewidują również konieczności wysyłania smsów w celu zachowania oszczędności zgromadzonych na rachunkach bankowych. Nie istnieje również prawna możliwość, na podstawie tej ustawy, nakazywania czy kierowania próśb o wypłatę gotówki z rachunków bankowych i przekazywanie jej osobom podającym się za funkcjonariuszy policji lub służb sanitarno-epidemiologicznych, na potrzeby walki z koronawirusem. Wzorem dla przestępców jest w tym wypadku słynne już oszustwo „na wnuczka” lub „na oficera CBŚ”. Próby dokonywania oszustw we wskazany sposób już się pojawiają. Trzeba więc zachować szczególną ostrożność i dbałość o starszych wiekiem członków społeczeństwa, rodziny, sąsiadów.

Na dziś więc bez zmian – najlepiej nie wychodzić z domu bez potrzeby, a w razie wyjścia unikać miejsc gdzie gromadzą się większe grupy osób.

#zostańwdomu

I jeszcze krótko o moim zdrowiu – lekarz zdiagnozował u mnie grypę. Tak więc zalecone leczenie objawowe i ponowny kontakt tylko w razie wystąpienia nowych objawów lub trwania gorączki ponad 3 dni. I na szczęście się nie mylił – faktycznie od niedzieli już czuję się dobrze. Tylko piątek okazał się dla mnie sądnym dniem z gorączką ponad 39 stopni. Pozdrawiam!

Autor

Marcin Czwakiel

Adwokat, specjalista prawa spadkowego i karnego.