Podział majątku. Rozliczenie wydatków i nakładów. Cz. 2.
W tym temacie kontynuuję wątki zawarte w pierwszej części wpisu o rozliczeniu wydatków i nakładów, w związku z podziałem majątku po ustaniu małżeństwa.
Dom wybudowany wspólnie na gruncie będącym własnością tylko jednego z małżonków.
Postaram się omówić, w przystępny sposób, problem bardzo często występujący w sprawach o podział majątku wspólnego byłych małżonków. Chodzi o rozliczenie nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek odrębny jednego z małżonków. Konkretnie o sytuację związaną ze wspólnym wybudowaniem przez małżonków domu na gruncie, który stanowi majątek osobisty (odrębny) jednego z nich.
Czyją zatem własnością, jest dom wybudowany z małżeńskich środków wspólnych, na gruncie będącym własnością tylko jednego z nich?
Wbrew powszechnie funkcjonującej opinii, tak wybudowany dom, nie stanowi własności obojga małżonków. Budynek taki stanowi bowiem część składową nieruchomości gruntowej, której właścicielem jest jeden ze współmałżonków. Nie jest on zatem traktowany, jako odrębny przedmiot majątku wspólnego małżonków. Co do zasady nie podlega on więc podziałowi, z wyjątkiem, który wskażę niżej.
W jaki sposób małżonek, który nie jest właścicielem gruntu może odzyskać poczynione nakłady?
Odzyskanie wartości nakładów może nastąpić m. in. poprzez:
1) zażądanie zasądzenia na rzecz małżonka, który nie jest właścicielem gruntu, stosownej spłaty pieniężnej. Wysokość żądanej kwoty jest uzależniona od dwóch czynników:
a/ udziału małżonka w majątku wspólnym. Najczęściej jest to udział równy wynoszący 50 %. Istnieje jednak możliwość ustalenia udziałów w innej proporcji. O tym pisałem we wcześniejszych wpisach o podziale majątku i nierównych udziałach- część pierwsza oraz część druga.
b/. wartości tych nakładów, która najczęściej jest w postępowaniu działowym obliczana przez biegłego. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby małżonkowie, sami doszli do porozumienia, jakiej wartości nakłady ponieśli. W ten sposób można uniknąć kosztów związanych z opłatą pracy biegłego.
2) na podstawie obliczeń dokonanych w sposób wyżej wskazany, zażądanie przyznania prawa własności innych rzeczy, w tym np. innej nieruchomości wartościowo odpowiadającej wartości obliczonych nakładów,
– zażądanie wykupu udziału w nieruchomości, na której został wybudowany dom kosztem majątku wspólnego, która będzie odpowiadać udziałowi w majątku wspólnym. W takiej sytuacji byli małżonkowie staną się współwłaścicielami w częściach ułamkowych przedmiotowej nieruchomości. Wskazany sposób rozliczenia stosowany jest jednakże w wyjątkowych sytuacjach.
Co w sytuacji, gdy małżonek będący właścicielem gruntu nie ma pieniędzy na spłatę drugiego małżonka?
Najprościej byłoby powiedzieć, że zwrot nakładów może być dokonany również poprzez przyznanie własności innych ruchomości. Może to dotyczyć np. samochodów, czy nawet zgromadzonych środków finansowych małżonkowi, któremu prawo do zwrotu nakładów przysługuje.
Możliwe jest jednak jeszcze inne rozwiązanie. Z tym zastrzeżeniem, że musi być ono zgodne z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego. Otóż małżonek na gruncie, którego wybudowany został dom może (o ile jest to możliwe) wydzielić w tej nieruchomości odrębne samodzielne lokale mieszkalne. W rozliczeniu może przenieść własność takiego lokalu na drugiego małżonka.
Pamiętajmy także o tym, że ten małżonek jest właścicielem gruntu, na którym wybudowano dom mieszkalny / zatem i tego domu /. Może on zatem uzyskać kredyt, którego spłatę będzie zabezpieczała hipoteka na tej nieruchomości.
Czy można żądać rozliczenia takich nakładów sytuacji, gdy małżonek, na gruncie, którego jest właścicielem, dom został wybudowany, sprzedał nieruchomość?
Rozliczenia nakładów można dokonać zarówno wówczas, gdy nieruchomość została sprzedana w trakcie trwania związku małżeńskiego, czy też już po rozwodzie, czyli po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej. Żądać takiego rozliczenia można jednakże tylko od tegoż małżonka. Od nabywcy nieruchomości rozliczenia takiego żądać nie można.
Ważne! W sprawie o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlegają także nakłady z majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego małżonka.
Jak rozliczyć nakłady na remont budynku stanowiącego własność jednego z małżonków?
Takie nakłady rozlicza się w podobny sposób jak już wyżej wskazano. Traktuje się je, jako nakłady z majątku wspólnego na majątek odrębny jednego z małżonków. Wartość tych nakładów w toku postępowania wylicza biegły powołany przez sąd w konkretnym postępowaniu. Właściciel budynku (czyli jeden z małżonków) wartość tych nakładów powinien zwrócić. Właściwiej mówiąc wartość ta winna być uwzględniona w dokonywanym podziale i wpływać na wysokość ewentualnych spłat lub dopłat.
Ważne! Jeżeli przed wszczęciem postępowania o podział majtku uzyskałeś „opinię biegłego” na temat wartości poniesionych nakładów, to opinia ta jest jednocześnie Twoim stanowiskiem w sprawie. Jest dokumentem prywatnym. Biegłym w rozumieniu przepisów jest tylko osoba powołana, z listy biegłych sądowych przez sąd, w konkretnym postępowaniu.
Uwaga! Rozliczenie nakładów poczynionych przez osoby pozostające w konkubinacie nie podlega przepisom dotyczącym małżeńskich stosunków majątkowych. W zakresie przeprowadzenia takiego rozliczenia zastosowanie znajdują najczęściej przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Postaram się więcej na ten temat napisać w jednym z kolejnych wpisów blogowych.
Sprawy z zakresu rozliczeń związanych z nakładami na majątek odrębny jednego z małżonków są sprawami dosyć skomplikowanymi. Moim zdaniem warto przez wystąpieniem na drogę sądową skorzystać z porady adwokata, a także ustanowić pełnomocnika w postępowaniu działowym, który „przypilnuje” interesów strony, którą będzie reprezentował.
Blog
Podobne artykuły:
