Nawiązka na rzecz pokrzywdzonego.
Prawo do nawiązki realizuje się w toku postępowania sądowego. Jest ono jednak powiązane z odszkodowaniem i zadośćuczynieniem, dlatego omawiam je w części wpisów dotyczącej praw pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym.
Co to jest nawiązka?
Nawiązka to, najprościej rzecz ujmując, zryczałtowane odszkodowanie. Sąd zasądza nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego w przypadku, gdy ustalenie wysokości szkody, zarówno materialnej lub niematerialnej, jest szczególnie utrudnione. Dotyczy to sytuacji, gdy szkoda rzeczywiście powstała, ale jej rozmiarów w ogóle nie można ustalić lub okoliczności stanowiące podstawę do dokonywania ustaleń w tym zakresie są niewystarczające.
Przede wszystkim jednak należy mieć na uwadze, że postępowanie karne rządzi się swoimi prawami. Jest właściwie ograniczone zakresem skargi oskarżyciela, czyli zakresem aktu oskarżenia. Sąd karny rozpoznający sprawę koncentruje się na celach postępowania karnego. Sąd dokonuje przede wszystkim oceny czy doszło do przestępstwa, przez kogo zostało popełnione oraz do wymierzenia stosownej kary.
Zdarza się, że ustalenie wartości powstałej szkody wymaga dodatkowych czynności np. powoływania biegłych lub przeprowadzania innych czynności dowodowych. Czasami czynności te nie są związane bezpośrednio z celami postępowania karnego. Właśnie w takiej sytuacji sąd też może uznać, iż ustalenie wysokości odszkodowania lub zadośćuczynienia jest utrudnione. Prawa pokrzywdzonego są jednak wówczas chronione właśnie możliwością zasądzenia na jego rzecz nawiązki.
Pamiętaj! Ze wskazanych wyżej powodów orzeczona nawiązka może również nie pokrywać całości doznanej przez Ciebie szkody lub należnego Ci zadośćuczynienia.
Zasądzenie na Twoją rzecz nawiązki nie zamyka Ci prawa do dochodzenia tych roszczeń w pełnej wysokości, ale w postępowaniu cywilnym.
Uwaga! Sąd nie może orzec na Twoją rzecz nawiązki, jeżeli Ty lub prokurator nie złożyłeś wniosku o zasądzenie odszkodowania lub zadośćuczynienia. Nawiązkę sąd orzeka, gdy rozpoznając Twoje żądanie dojdzie do wniosku, że ustalenie wysokości tych środków kompensacyjnych jest utrudnione. W literaturze prezentuje się też pogląd odmienny, jednak akademickie dyskusje nie stanowią celu tego bloga.
W jakiej wysokości sąd orzeka nawiązkę?
Nawiązkę sąd orzeka w maksymalnej wysokości 200.000 zł. Jej wysokość powinno się ustalić w kwocie jak najbardziej zbliżonej do wartości zaistniałej faktycznie szkody i ewentualnego zadośćuczynienia.
Kiedy orzeczenie nawiązki jest obowiązkowe?
Na podstawie wskazanych wyżej zasad sąd może, ale nie musi, orzec na Twoją rzecz nawiązkę. Istnieje również obligatoryjny obowiązek jej orzeczenia przez sąd. Obowiązek ten związany jest tylko z niektórymi przestępstwami. Dotyczy to przestępstw polegających na sprowadzeniu katastrofy w ruchu lądowym lub spowodowaniu wypadku drogowego. Jeżeli zostałeś nimi pokrzywdzony to sąd obowiązkowo orzeknie na Twoją rzecz nawiązkę. W przypadku przestępstwa spowodowania wypadku drogowego, nawet z winy nieumyślnej, nawiązka zostanie zasądzona jeżeli w wyniku wypadku osoby pokrzywdzone odniosły obrażenia, a sprawca był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Nawiązka zostanie zasądzona również przypadku, gdy sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia.
Nawiązka a śmierć pokrzywdzonego.
Jeżeli w wyniku przestępstwa doszło do śmierci pokrzywdzonego uprawnionymi do otrzymania nawiązki są osoby dla niego najbliższe. Najczęściej będą to współmałżonek osoby, która poniosła śmierć oraz jego dzieci. Uzyskują oni prawo do nawiązki w sytuacji, gdy sąd dojdzie do wniosku, że ich sytuacja życiowa, w związku ze śmiercią pokrzywdzonego, uległa znacznemu pogorszeniu.
Oceny, czy z taką sytuacją mamy do czynienia, dokonuje sąd. Sąd dokonuje oceny zmiany w sytuacji materialnej tych osób. Oczywiście zmiany te muszą być związane ze śmiercią pokrzywdzonego. Sąd bierze pod uwagę nie tylko np. spadek dochodów na członka rodziny, ale także sytuację osobistą np. zaistniały kryzys psychiczny związany z doznaną przez członków rodziny krzywdą. Pogorszenie sytuacji życiowej nie może być „jakiekolwiek”, ale musi być znaczne. Sąd ustala, zatem dodatkowo np. czy osoba zmarła miała prace zarobkową, czy pieniądze były przeznaczane na potrzeby rodziny, czy wypełniała obowiązki alimentacyjne itp. Z tego tytułu nawiązka może być orzeczona w kwocie nie mniejszej niż 10.000 zł i nie większej niż 100.000 zł.
Pomimo zaistnienia okoliczności wskazanych wyżej sąd jest zwolniony z obowiązku zasądzenia nawiązki, jeżeli orzekł o odszkodowaniu lub zadośćuczynieniu na Twoją rzecz w kwocie wyższej niż 10.000,00 zł.
Czytaj także:
Prawo pokrzywdzonego do odszkodowania.
Prawo pokrzywdzonego do zadośćuczynienia.
Blog
Podobne artykuły:
