Reprezentacja pokrzywdzonego w postępowaniu karnym
Kto jest uprawniony do reprezentowania pokrzywdzonego w postępowaniu karnym?
Jak już we wcześniejszym wpisie wskazywałem, w przypadku uznania Ciebie za pokrzywdzonego nabywasz określone prawa umożliwiające Ci czynny udział w postępowaniu karnym. Stajesz się bowiem stroną tego postępowania. W związku z tym musisz podjąć decyzję, czy w postępowaniu działasz samodzielnie czy chcesz korzystać z pomocy pełnomocnika, którym może być również adwokat.
Jeżeli zamierzasz działać samodzielnie to oczywiście korzystasz z przysługujących Ci praw i decyzję, w jaki sposób z tych praw korzystasz, podejmujesz wyłącznie osobiście. Procedury w postępowaniu karnym są jednakże dosyć skomplikowane, w szczególności w postępowaniu przygotowawczym. Na etapie postępowania sądowego jest już łatwiej albowiem sąd bardzo często przypomina i poucza pokrzywdzonego o jego prawach.
Uwaga! Aby uzyskać pełnię praw przysługujących pokrzywdzonemu w postępowaniu sądowym musisz uzyskać w tym postępowaniu status oskarżyciela posiłkowego / prawa pokrzywdzonego jako oskarżyciela posiłkowego zostaną przedstawione w odrębnym wpisie /.
Czy warto ustanowić pełnomocnika w postępowaniu karnym?
W podjęciu decyzji czy ustanowić pełnomocnika w postępowaniu karnym pomocne mogą być poniższe uwagi.
Pełnomocnik to osoba, która działa w Twoim imieniu i na Twoją rzecz. Nigdy nie działa w swoim imieniu. Wykonywane przez niego czynności procesowe traktowane są tak, jakbyś je sam podejmował. Wykorzystując swoje prawa, w czynnościach procesowych możesz uczestniczyć wspólnie z pełnomocnikiem. Zachowujesz wówczas pełną kontrolę nad działaniem pełnomocnika albowiem zawsze możesz zareagować prostując lub odwołując składane przez pełnomocnika oświadczenia. Maksymalnie możesz ustanowić trzech swoich pełnomocników w jednym postępowaniu. Pełnomocnictwa możesz udzielić na piśmie lub też ustnie do protokołu sporządzanego z czynności procesowej, w której uczestniczysz.
Uważaj! Jeżeli udzieliłeś, jako pokrzywdzony, pełnomocnictwa, to obejmuje ono uprawnienie do działania w Twoim imieniu w całym postępowaniu karnym, a nawet po jego zakończeniu np. po uprawomocnieniu się orzeczenia w sprawie. Udzielone pełnomocnictwo możesz jednakże ograniczyć do określonej czynności np. tylko do złożenia zażalenia na umorzenie postępowania.
Kiedy może zostać przyznany pełnomocnik z urzędu?
Jako pokrzywdzony masz również prawo do wystąpienia z wnioskiem o udzielenie Ci pomocy prawnej poprzez wyznaczenie dla Ciebie pełnomocnika z urzędu. Uzyskanie takiej pomocy jest możliwe w przypadku gdy:
– w postępowaniu nie ustanowiłeś pełnomocnika z wyboru,
– Twoja sytuacja materialna jest taka, że nie możesz ponieść kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocnika z wyboru bez uszczerbku niezbędnego dla utrzymania Ciebie i Twojej rodziny.
Uwaga! Pełnomocnik z urzędu nie jest wyznaczany „z urzędu”. Aby uzyskać pomoc prawną, poprzez ustanowienie dla Ciebie pełnomocnika z urzędu, konieczne jest złożenie określonego wniosku. Wymaga to wypełnienia odpowiedniego druku. Druk znajdziesz na naszej stronie internetowej.
Z powyższego wynika, że przy podejmowaniu decyzji w zakresie wyznaczenia pełnomocnika z urzędu, brana pod uwagę będzie wyłącznie Twoja sytuacja materialna. Dlatego, pomimo że ustawowo nie masz takiego obowiązku, składając wniosek powinieneś nie tylko opisać swoją sytuację materialną, ale także dołączyć do wniosku dokumenty, które potwierdzają prawdziwość Twoich twierdzeń. Powinny to być dokumenty obrazujące zarówno przychody / Twoje i członków rodziny lub innych osób, z którymi wspólnie zamieszkujesz / w postaci umów o pracę czy też umów zleceń jak i koszty. Wysokość ponoszonych kosztów winieneś udowodnić np. rachunkami za czynsz, energię elektryczną, gaz, wodę i ścieki. Dobrze jest też dołączyć paragony związane z zakupami środków spożywczych, lekarstw, środków czystości. ale także zakupami i opłatami „szkolnymi”. Jeżeli właściwie udokumentujesz swoją ciężką sytuację materialną nie powinieneś mieć kłopotów z udzieleniem Ci pomocy prawnej, poprzez wyznaczenie dla Ciebie pełnomocnika z urzędu. Jeżeli nie zmieścisz się z opisem swoje sytuacji materialnej w rubrykach zawartych w druku wniosku, to zawsze możesz dołączyć opis swojej sytuacji na dodatkowej odrębnej karcie, która będzie stanowiła załącznik do druku
Pamiętaj! Pełnomocnik z urzędu może być wyznaczony wyłącznie dla osoby fizycznej. Nie ma możliwości wyznaczenia pełnomocnika dla osoby prawnej / np. spółki z o.o. / pomimo tego, że przecież spółka z o.o. również może być uznana za pokrzywdzonego.
Ważne! Sąd może nie uwzględnić Twojego wniosku i odmówić wyznaczenia pełnomocnika. Nie poddawaj się. Na postanowienie sądu przysługuje Ci zażalenie. Zażalenie składa się w terminie 7 dni od daty otrzymania negatywnego postanowienia.
Kiedy pokrzywdzony musi mieć pełnomocnika?
Pokrzywdzony nie zawsze może jednakże działać osobiście. Z taką sytuację mamy do czynienia jeżeli:
a) pokrzywdzony jest osobą małoletnią / czyli osobą, która nie ukończyła 18 roku życia /.
Wówczas prawa małoletniego wykonują i podejmują za niego czynności jego przedstawiciele ustawowi czyli rodzice. Jeżeli rodzice pozostają w konflikcie i nie mogą dojść do porozumienia jakie czynności powinni podjąć lub jeżeli jest rozbieżność stanowisk pomiędzy nimi, to decyzje ostateczne podejmuje sąd opiekuńczy. Dosyć często zdarzają się sytuacje gdy podejrzanym lub oskarżonym jest jeden z rodziców małoletniego / tak się dzieje np. w przypadku przestępstwa niealimentacji /, wówczas drugi z rodziców nie może działać w imieniu małoletniego. Prawa małoletniego zostają zabezpieczone poprzez ustanowienie przez sąd opiekuńczy kuratora, i to on będzie uprawniony do wykonywania praw przysługujących pokrzywdzonemu małoletniemu,
b) pokrzywdzony jest osobą ubezwłasnowolnioną częściowo lub całkowicie.
Ponieważ osoba częściowo ubezwłasnowolniona objęta jest kuratelą, to jej prawa wykonywał będzie kurator. Prawa osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie będą wykonywane przez jej rodziców lub przez opiekuna wyznaczonego przez sąd.
Jeżeli pokrzywdzonym nie jest osoba fizyczna, to jego prawa wykonuje organ uprawniony do działania w imieniu tej osoby. Dla przykładu prawa spółki z o.o. będzie wykonywał zarząd spółki lub jej prokurent, zaś w przypadku spółki jawnej może te prawa wykonywać każdy ze wspólników tej spółki.
Śmierć pokrzywdzonego a dalszy bieg postępowania karnego.
Szczególnym przypadkiem zabezpieczenia praw pokrzywdzonego jest sytuacja związana ze śmiercią pokrzywdzonego. Wbrew pozorom takie sytuacje są dosyć częste np. związane ze śmiercią w wyniku wypadku komunikacyjnego. Taka osoba nie może być pozbawiona swoich praw i dlatego prawa osoby zmarłej, która jest pokrzywdzonym w rozumieniu przepisów prawa karnego procesowego, mogą być wykonywane przez określone osoby. Do kręgu tych osób należą osoby najbliższe dla zmarłego lub osoby pozostające na jego utrzymaniu. Osoby najbliższe to m.in.: małżonek, rodzice, dzieci, rodzeństwo. Do osób drugiej grupy przynależą osoby, które pozostawały na utrzymaniu zmarłego bezpośrednio przed jego śmiercią, przy czym nie ma znaczenia czy zmarły utrzymywał te osoby wykonując obowiązek nałożony na niego przez sąd / alimentacyjny / czy też czynił to z własnej dobrej woli.
Czytaj dalej o prawach pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym: prawo do składania wniosków dowodowych.
Blog
Podobne artykuły:
