Zrzeczenie się dziedziczenia

Poruszałem już, w jednym z wcześniejszych wpisów, temat wydziedziczenia. Przypomnę krótko, że wydziedziczenie to pozbawienie spadkobiercy przez spadkodawcę prawa do zachowku. Wydziedziczenie może, chociaż nie musi, wiązać się z pozbawieniem prawa do spadku. Dzisiaj przedstawię pewną interesującą umową wywołującą skutki na gruncie prawa spadkowego. Jest to umowa o zrzeczenie się dziedziczenia. Na gruncie polskiego prawa cywilnego zawieranie umów o spadek po osobie żyjącej jest nieważne. Zawarcie takiej umowy nie będzie mogło wywołać skutków prawnych. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia jest wyjątkiem od tej zasady.

Na czym polega umowa o zrzeczenie się dziedziczenia?

Przyszły spadkobierca ustawowy może, podpisując umowę z przyszłym spadkodawcą – osobą, po której by ustawowo dziedziczył, zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka musi być zawarta za życia przyszłego spadkodawcy.

Jaka powinna być forma umowy o zrzeczenie się dziedziczenia?

Umowę o zrzeczenie się dziedziczenia powinieneś zawrzeć w formie aktu notarialnego, czyli powinna ona zostać sporządzona przez notariusza.

Jakie skutki wywołuje umowa o zrzeczenie się dziedziczenia?

Pierwszym i najbardziej oczywistym skutkiem podpisania takiej umowy przez spadkobiercę ustawowego, jest to, że nie będzie on dziedziczył po spadkodawcy. Taki spadkobierca będzie traktowany, jakby nie dożył otwarcia spadku.

Drugim, powiązanym z pierwszym skutkiem, jest to, że zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się – a więc jego dzieci, wnuki, prawnuki itd. Również oni będą traktowani jakby nie dożyli otwarcia spadku. Umowa wywołuje więc skutek dalej idący niż klasyczne wydziedziczenie. Strony umowy mogą jednak umówić się inaczej i określić, że zrzeczenie się dziedziczenia nie obejmuje zstępnych zrzekającego się.

Trzecim skutkiem jest ten, że przyszły spadkobierca, który podpisał umowę o zrzeczenie się dziedziczenia, pozbawiony zostaje prawa dochodzenia zapłaty zachowku od pozostałych spadkobierców.

Czy można zmienić lub uchylić się od zrzeczenia się dziedziczenia?

Dokonane zrzeczenie się dziedziczenia może być, co do zasady, zmienione lub uchylone wyłącznie przez zawarcie nowej umowy. Stronami umowy muszą być te same osoby, czyli spadkobierca, który zrzekł się dziedziczenia oraz przyszły spadkodawca. Umowa obejmująca zarówno zmianę poprzednio zawartego zrzeczenia jak i uchylenie zrzeczenia się dziedziczenia powinna mieć formę aktu notarialnego.

Czytaj dalej: Niegodność dziedziczenia.

Autor

Marcin Czwakiel

Adwokat, specjalista prawa spadkowego i karnego.