Umorzenie płatności grzywny, nawiązki, świadczenia pieniężnego i kosztów sądowych.

Podejmując próbę przedstawienia stanu prawnego w zakresie zobowiązań wymienionych w tytule wpisu używać będę przykładu „grzywny”. Wskazuję jednak, że przesłanki umożliwiające sądowi umorzenie grzywny, nawiązki, świadczenia pieniężnego i kosztów sądowych, są identyczne.

Przesłanki umorzenia należności z tytułu grzywny.

Otóż przepisy prawa karnego wykonawczego przewidują możliwość umorzenia należności z tytułu grzywny. Możliwość taka istnieje zarówno, co do części grzywny, jak i do jej całości. Od razu powiedzieć trzeba, że przepisy te są wyjątkowe. Przyjętą bowiem zasadą jest skuteczne doprowadzenie do wykonania tej kary w całości.

Umorzyć grzywnę można wyłącznie w przypadku zaistnienia trzech, poniżej wskazanych, okoliczności łącznie:

a) grzywna nie została zapłacona,

b) przyczyna braku zapłaty grzywny jest niezależna od zobowiązanego do jej zapłaty. Niemożność zapłaty grzywny będzie oceniana przez Sąd z uwzględnieniem obiektywności tej przesłanki. Sąd oceni, czy „niemożność” jest niezależna od zobowiązanego, i nie jest spowodowana jego działaniem bądź zaniechaniem.

Niemożność spłaty grzywny może jednak wynikać z sytuacji samego skazanego, jak i sytuacji, w jakiej znalazła się jego rodzina.

Nie jest konieczne, aby niemożność spłaty zaistniała już po wyroku orzekającym grzywnę. Mogła ona istnieć już przed takim orzeczeniem. Przesłankami do takich ustaleń może być zarówno bardzo trudna sytuacja materialna lub rodzinna zobowiązanego, stan jego zdrowia uniemożliwiający podjęcie zarobkowania, podeszły wiek w powiązaniu np. z brakiem możliwości uzyskania świadczeń emerytalno – rentowych, przypadki losowe związane z rodziną skazanego lub dotyczące jego majątku (np. utrata majątku w wyniku pożaru), itp. Zdarzenia takie winny wskazywać na znaczne pogorszenie się sytuacji majątkowej skazanego jak i godziłyby w podstawę egzystencji jego i jego najbliższych. Innymi słowy niemożność musi zaistnieć z przyczyn niezależnych od skazanego z jednej strony, ale musi być związana z osobą skazanego z drugiej strony. Dodatkowo oceniana sytuacja winna posiadać cechy trwałości tj. brak widoków na jej poprawę.

Uwaga! W przypadku, gdy sąd ustali, że do niemożności spłaty grzywny przyczyniłeś się sam, to umorzenie grzywny nie będzie możliwe. Co więcej ustalenie takiej okoliczności uzasadnia zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności, jako kary zastępczej.

Ważne! Jeżeli Sąd ustali, że taka sytuacja nie jest trwała, to nie umorzy grzywny, ale zawiesi postępowanie wykonawcze w tym zakresie.

c) niemożliwe lub niecelowe byłoby wykonanie kary grzywny w innej formie. Czyli w formie egzekucji, rozłożenia płatności na raty, pracy społecznie użytecznej czy wykonania kary zastępczej pozbawienia wolności. Należy zauważyć, że sam fakt niemożności zapłaty grzywny nie stoi na przeszkodzie zarządzeniu wykonania tej kary w formie pozbawienia wolności. Dla oceny możliwości umorzenia grzywny w takim wypadku konieczne będzie ustalenie niecelowości wykonania jej w ten sposób.

Uwaga! Podstawowym ustaleniem sądu umożliwiającym umorzenie grzywny jest uznanie, że zaistniały stan faktyczny stanowi sytuację wyjątkową. I z uwagi na to zasługuje na uznanie go za szczególnie uzasadniony wypadek.

Co powinien zawierać wniosek o umorzenie grzywny?

Wniosek do Sądu o umorzenie grzywny może złożyć sam skazany lub jego obrońca. Wbrew pozorom / co wyjaśnię poniżej / nie jest to prosty wniosek.

Przede wszystkim wniosek powinieneś bardzo szczegółowo uzasadnić.

Uwaga! W postępowaniu wykonawczym dotyczącym umorzenia kary grzywny, ciężar dowodów spoczywa na wnioskodawcy.

Oznacza to, że wniosek nie tylko należy szczegółowo uzasadnić, ale też do wniosku należy dołączyć dokumenty obrazujące i potwierdzające, że istnieje niemożność zapłaty grzywny oraz, iż ta niemożność ma charakter trwały, obiektywny i niezależny od wnioskodawcy. Należy także wskazać i uzasadnić, że niemożliwe lub niecelowe jest również wykonanie kary grzywny w którejś z form zastępczych (o których pisałem wyżej). Sąd może pozostawić złożony wniosek bez jego rozpoznania. Zrobi tak, jeżeli uzna, że we wniosku nie wykazałeś lub nie udokumentowałeś dostatecznie, wszystkich okoliczności, które Twoim zdaniem uzasadniały wniosek o umorzenie grzywny.

Ważne! Postępowanie wywołane wnioskiem o umorzenie grzywny jest postępowaniem bez udziału stron. Co więcej sąd nie ma nawet obowiązku informowania o dacie rozpoznania wniosku. Co do zasady sąd powinien rozpoznać wniosek w terminie 21 dni, od dnia jego złożenia. Należy jednak pamiętać, że jest to wyłącznie termin instrukcyjny.

Od wydanego przez sąd postanowienia przysługuje środek odwoławczy w postaci zażalenia.

Autor

Wiesław Czwakiel

Adwokat, specjalista prawa karnego, gospodarczego, rodzinnego i prawa pracy.