Tymczasowe aresztowanie. Informacje ogólne.

Tymczasowe aresztowanie jest najbardziej represyjnym z katalogu środków zapobiegawczych. W dwóch kolejnych wpisach postaram Ci się Czytelniku przedstawić ten środek i przyczyny jego stosowania. Zapraszam do lektury.

Areszt tymczasowy może być zastosowany tylko wobec podejrzanego o popełnienie przestępstwa. Podejrzany to osoba, której zostały przedstawione / ogłoszone /zarzuty. Osoba ta  musi być następnie przesłuchana przez Prokuratora.

Uwaga: obowiązek przedstawienia zarzutów i przesłuchania nie obejmuje osób, które się ukrywają oraz osób poszukiwanych listem gończym.

Zastosowanie tymczasowego aresztowania wymaga odpowiednich dowodów na to, że podejrzany popełnił czyn przestępczy / zabroniony /.  Nie muszą to być jednak 100% dowody na popełnienie przestępstwa. Wystarczy, żeby zebrane dowody wskazywały na duże prawdopodobieństwo, że dana osoba popełniła przestępstwo. Przez „duże prawdopodobieństwo” rozumie się prawdopodobieństwo graniczące z pewnością, że konkretna osoba popełniła określony czyn.

Jest to jednak tylko jedna z przesłanek uzasadniających stosowanie tymczasowego aresztu.

Areszt tymczasowy można stosować tylko i wyłącznie w określonym celu. Tym celem jest zapewnienie prawidłowego toku postępowania karnego. Oznacza to, że musi istnieć realne zagrożenie, którego nie można jedynie domniemywać. Takie realne zagrożenie musi także wynikać z zebranych przez Prokuratora dowodów np. wskazujących na dotychczasowe zachowanie się podejrzanego. Do zachowania, które może być uznane za zagrożenie dla prawidłowego toku postępowania należy chociażby ukrywanie się podejrzanego.

Środek ten nie może być represją!

Tymczasowe aresztowanie nie może być „wydobywcze”! Wydobywcze, czyli mające na celu wymuszenie na Tobie przyznania się do popełnienia jakiegoś przestępstwa lub zmuszenia Cię do składania wyjaśnień. Podejrzany ma bowiem prawo do odmowy składania wyjaśnień bez podania przyczyny.

Bardzo wyjątkowo można stosować areszt tymczasowy zapobiegawczo. Z zebranych dowodów musi wynikać realna możliwość popełnienia przez podejrzanego następnego przestępstwa. I to nie każdego przestępstwa, ale tylko przestępstwa ciężkiego przeciwko życiu i zdrowiu.

Kto stosuje tymczasowe aresztowanie?

Tymczasowy areszt stosuje wyłącznie Sąd. Sąd ma obowiązek przed podjęciem decyzji o aresztowaniu przesłuchać podejrzanego. W posiedzeniu aresztowym ma prawo brać udział Twój obrońca.

Uwaga: zgłoś przed przesłuchaniem, że chcesz mieć obrońcę. Przysługuje Ci takie prawo, więc je wykorzystaj! Przydzielony Ci wówczas powinien zostać obrońca z urzędu.

Popełniłem wykroczenie. Czy można mnie tymczasowo aresztować?

Nie. Za popełnienie wykroczenia nie możesz być tymczasowo aresztowany. Areszt stosuje się tylko do sprawców przestępstw.

Pamiętaj! Zastosowano wobec ciebie areszt tymczasowy? Postanowienie o jego zastosowaniu możesz zaskarżyć Ty lub Twój obrońca. Termin na zaskarżenie to 7 dni od zastosowania przez Sąd aresztu.

Tymczasowe aresztowanie – obawa ucieczki lub ukrycia się. O co chodzi?

Na pierwszy rzut oka wszystko wydaje się proste i zrozumiałe. Konieczne jest jednak poczynienie tu kilku uwag.

Kiedy można mówić, że istnieje obawa ucieczki?

Przede wszystkim obawa, że będziesz uciekał musi być realna. Co to znaczy? Okoliczności sprawy i  Twoje zachowanie muszą wskazywać, że chcesz uciekać. A chcieć uciekać możesz chociażby po to, aby uniknąć ewentualnej kary. Prokurator nie może domniemywać, że będziesz chciał uciekać.  Organy ścigania muszą sądowi przedstawić dowody, że masz taki zamiar. Muszą wskazać, jakie przesłanki o tym świadczą.

Wskazane przez organy ścigania okoliczności są badane przez Sąd. Oznacza to, że Sąd nie przyjmuje od razu twierdzeń Prokuratora za prawdziwe, lecz sam bada czy w ogóle takie przesłanki istnieją i czy uzasadniają stosowanie aresztu. Jeżeli masz stałe miejsce zamieszkania, pracę i poprawne stosunki z rodziną to są to okoliczności na Twoją korzyść. Samo zagrożenie wysoką karą nie może świadczyć o tym, że chciałbyś uciekać. Również sam fakt, że zamierzasz opuścić dotychczasowe miejsce zamieszkania nie świadczy o tym, ze faktycznie chcesz uciekać.

Kiedy można mówić o obawie ukrywania się?

Obawa, ze zamierzasz się ukrywać również musi być realna. Także musi być poparta okolicznościami – Twoim zachowaniem. Przede wszystkim musi zostać wykazane, że masz świadomość, że jesteś w kręgu zainteresowania policji lub prokuratury. Tylko w takim przypadku, gdy nie można Cię zastać w miejscu zamieszkania i nie wiadomo gdzie Cię szukać można podejrzewać, że chcesz się ukrywać. Pracujesz poza domem i rzadko jesteś w domu? Nie jest to przesłanka do uznania, że się ukrywasz.

O zamiarze ukrywania się może świadczyć na przykład takie zachowanie: odebrałeś kilka wezwań i nie stawiłeś się na wskazany w nich termin a najbliższa rodzina nie wie gdzie przebywasz.

Co zrobić, jeżeli nie stawiałem się na wezwania?

Przede wszystkim skontaktuj się z policjantem lub Prokuratorem i spróbuj usprawiedliwić, dlaczego się nie stawiałeś. Podaj przyczyny niestawiennictwa i dowody wskazujące fakt, że mówisz prawdę (np. bilet kolejowy, zaproszenie na ślub czy akt zgonu członka rodziny z 2 strony kraju). Nie musisz tego robić osobiście a łącznikiem pomiędzy Tobą a organami ścigania może być Twój adwokat. Pamiętaj, że najgorzej jest nie zrobić niczego!

Kiedy można mówić, że policja nie może ustalić Twojej tożsamości?

Brak możliwości ustalenia Twojej tożsamości musi wynikać z tego, że nie masz dokumentów, które by potwierdzały, że Ty to Ty. Może też wynikać z tego, że są bardzo duże wątpliwości, co do autentyczności dokumentów, które posiadasz. Może to być przesłanką do ustalenia, że chcesz się ukrywać lub uciekać.

Brak możliwości ustalenia Twojej tożsamości może być podstawą do tymczasowego aresztowania. Taką podstawą może być także brak stałego miejsca pobytu.

A co jak mieszkam bez meldunku?

Przy ocenie czy masz stałe miejsce zamieszkania czy nie brak zameldowania się nie liczy. Znaczenie ma to, że nie można określić miejsca gdzie często przebywasz np. zmieniasz ciągle miejsca swojego pobytu nie mówić nikomu gdzie jesteś.

O następnych przesłankach tymczasowego aresztowania przeczytasz tutaj.

Autor

Wiesław Czwakiel

Adwokat, specjalista prawa karnego, gospodarczego, rodzinnego i prawa pracy.