Odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie, tymczasowy areszt i zatrzymanie.
W każdej rozpoznawanej przez sąd sprawie, wydanie orzeczenia poprzedza przeprowadzenie postępowania dowodowego. Gdy wszystkie dowody zostaną przeprowadzone, oskarżyciel i obrona przedstawiają swoją ocenę dowodów. Sąd zaś dokonuje swojej oceny całości zgromadzonego materiału i wydaje rozstrzygnięcie. Może się zdarzyć, że szeroko pojęty wymiar sprawiedliwości, w ocenie dowodów pomyli się. I to pomyli do tego stopnia, że osoba całkowicie niewinna zostanie zatrzymana, tymczasowo aresztowana lub nawet oskarżona i prawomocnie skazana. Sztandarowym przykładem takiej pomyłki, jest sprawa Pana Tomasza Komendy. Mężczyzna ten odbył aż 18 lat kary pozbawienia wolności za zbrodnię, której nie popełnił. Aktualnie żąda od Skarbu Państwa odszkodowania i zadośćuczynienia za doznane krzywdy. Rodzi się naturalne pytanie – kto i kiedy może żądać naprawienia szkód, powstałych w wyniku pomyłek sądownictwa?
Odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie.
Zgodnie z przepisami oskarżonemu, który w wyniku wznowienia postępowania, kasacji lub skargi nadzwyczajnej został uniewinniony lub skazany na łagodniejszą karę, służy od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe z wykonania względem niego w całości lub w części kary, której nie powinien był ponieść. Przepis ten uzależnia przyznanie odszkodowania (zadośćuczynienia) od łącznego spełnienia następujących warunków:
1) oskarżony zostanie prawomocnie skazany przez sąd;
2) w wykonaniu tego prawomocnego wyroku zrealizowano już w stosunku do niego całość lub część kary;
3) w wyniku wykonania kary poniósł on szkodę lub (i) doznał krzywdy;
4) po wydaniu prawomocnego wyroku skazującego postępowanie karne w stosunku do niego zostało wznowione albo wniesiono w jego sprawie kasację;
5) w wyniku postępowania kasacyjnego lub wznowieniowego, oskarżonego ostatecznie uniewinniono lub skazano go na łagodniejszą karę.
Niesłuszne zastosowanie środka zabezpieczającego.
Prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia powstaje również w związku z zastosowaniem środka zabezpieczającego o charakterze izolacyjnym. W zakres ten wchodzi na przykład umieszczenie danej osoby w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym.
Warunki otrzymania odszkodowania i zadośćuczynienia.
Aby otrzymać odszkodowanie od Skarbu Państwa należy pamiętać, że koniecznym jest udowodnienie przez osobę domagającą się zadośćuczynienia oraz odszkodowania, wysokości szkody (krzywdy) i wykazanie, że szkoda (krzywda) ta pozostaje w adekwatno-przyczynowym związku, z wykonaniem w całości lub części kary.
Szkodę wynikającą z niesłusznego skazania stanowi różnica między stanem majątkowym, jaki by istniał, gdyby skazanego nie pozbawiono wolności, a stanem rzeczywistym z chwili odzyskania wolności.
Zadośćuczynienie, wobec niewymierności szkody niemajątkowej, ma zrównoważyć negatywne przeżycia związane z pozbawieniem wolności. Jego wysokość musi:
a) przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną,
b) powinna być utrzymana w rozsądnych granicach.
Wypłata zadośćuczynienia nie może prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia się osoby wnioskującej o jego przyznanie.
Odszkodowanie i zadośćuczynienie za zatrzymanie oraz tymczasowe aresztowanie.
Odszkodowanie i zadośćuczynienie od Skarbu Państwa przysługuje także za zatrzymanie oraz tymczasowe aresztowanie. Tutaj jednak przepisy wymagają, aby działania te były niewątpliwie niesłuszne. „Niewątpliwość” oznacza, że niesłuszność tymczasowego aresztowania nie budzi wątpliwości. Chodzi o sytuacje oczywiste np. podstawą zastosowania aresztu było niezachowanie zwykłej staranności w badaniu przesłanek jego zastosowania przez sąd. Owa niewątpliwość podlega w każdej sprawie odrębnej ocenie, dokonywanej przez sąd rozpoznający sprawę odszkodowania.
Blog
Podobne artykuły:
