Detencja. Internacja. Umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym bez zgody.

Czy spotkałeś się z kiedyś z określeniem „detencja” albo „internacja„? Być może tak, a być może właśnie się dowiesz, że są to dwa określenia, dotyczące umieszczenia danej osoby, bez jej zgody, w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym. Postępowanie dotyczące umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym uregulowane jest przepisami ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.

Zgoda i jej brak.

Co zrobić gdy osoba chora nie chce się leczyć a jej stan zagraża jej życiu i zdrowiu? Czy można zbadać i przyjąć pacjenta do szpitala, bez jego zgody? Czy możliwe jest przymusowe leczenie psychiatryczne?

Generalną zasadą jest, że przyjęcie osoby chorej psychicznie lub z zaburzeniami psychicznymi do szpitala i podjęcie leczenia, wymaga wyrażenia przez tą osobę pisemnej zgody.

Uwaga! Nie może to być zgoda milcząca lub dorozumiana!

Jedynie w określonych, wyjątkowych sytuacjach i z zastosowaniem odpowiednich procedur może zostać poddana badaniu i leczeniu psychiatrycznemu bez swojej zgody.

Badanie psychiatryczne bez zgody.

Badaniu psychiatrycznemu bez swojej zgody może zostać poddana osoba:

– której zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób,
– nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych.

Osoba małoletnia lub ubezwłasnowolniona całkowicie może zostać poddana badaniu także bez zgody jej przedstawiciela ustawowego.

Choroba psychiczna.

Osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez wymaganej zgody tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób.

Przyjęcie na obserwację.

Osoba, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie, może być przyjęta bez zgody do szpitala w celu wyjaśnienia tych wątpliwości.

Obserwacja nie może trwać dłużej niż 10 dni.

Kontrola sądu przy przyjęciu do szpitala w trybie nagłym.

Przepisy określają tryb, w jakim może nastąpić badanie oraz przyjęcie do szpitala bez zgody wyrażonej przez pacjenta. Postępowanie w trybie nagłym wygląda następująco:

1) O przyjęciu do szpitala postanawia lekarz, który zostaje do tego wyznaczony. Ma on obowiązek osobiście zbadać pacjenta i gdy to możliwe zasięgnąć opinii drugiego lekarza psychiatry albo psychologa.

2) Lekarz jest obowiązany wyjaśnić choremu przyczyny przyjęcia do szpitala bez zgody i poinformować go o jego prawach.

3) W ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia do szpitala decyzja wymaga zatwierdzenia przez ordynatora (lekarza kierującego oddziałem). Nie później niż w ciągu kolejnych 48 godzin sędzia wizytujący szpital ma obowiązek wysłuchania przyjętej osoby. W razie stwierdzenia, że jej pobyt w szpitalu psychiatrycznym jest oczywiście bezzasadny, sędzia zarządza natychmiastowe jej wypisanie ze szpitala i wnosi o umorzenie postępowania.

4) W ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia do szpitala kierownik szpitala zawiadamia o tym fakcie sąd opiekuńczy miejsca siedziby szpitala.

Uwaga! Warto byś wiedział, że sąd opiekuńczy może rozpoznać sprawę również na wniosek osoby, która ma zostać przyjęta, a także:
– jej przedstawiciela ustawowego,
– jej małżonka,
– krewnych w linii prostej,
– rodzeństwa
– osoby sprawującej nad nią faktyczną opiekę
– z urzędu.
Sprawę w trybie wnioskowym prowadzi sąd miejsca zamieszkania osoby, której wniosek dotyczy.

5) W ciągu 14 dni od dnia wpływu wniosku (tryb wnioskowy) lub otrzymania zawiadomienia od kierownika szpitala (tryb nagły), sąd opiekuńczy ma obowiązek przeprowadzić rozprawę. Rozprawa może odbyć się także na terenie szpitala.

Sąd jest obowiązany uzyskać opinię jednego lub kilku lekarzy psychiatrów przed podjęciem decyzji. Biegłym nie może być osoba, która uczestniczyła w podjęciu decyzji o przyjęciu do szpitala lub odmowie wypisania z niego.

7) Od wydanego przez sąd opiekuńczy postanowienia przysługuje apelacja.

Czas przymusowego leczenia.

Wiesz już, że jest możliwe przyjęcie do szpitala i leczenie bez zgody pacjenta. Z pewnością zadajesz sobie pytanie: na jak długo? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Przepisy nie przewidują z góry określonego terminu takiego pobytu. Choroby psychiczne są różne, różne są ich objawy i czasy trwania. Jedne osoby lepiej reagują na zastosowane leczenie inne gorzej. Jedno jest pewne – lekarz nie ma dowolności w określaniu długości pobytu chorego w szpitalu psychiatrycznym. Skoro odpowiedź na to pytanie nie wynika wprost z przepisów, należy odnieść się do orzecznictwa.

Sąd Najwyższy stwierdził, że orzeczenie sądu o potrzebie przyjęcia osoby chorej psychicznie do szpitala psychiatrycznego nie oznacza, że osoba taka może być umieszczona w szpitalu bezterminowo. Okres pobytu tej osoby w szpitalu zależy od ustania przyczyny wydania przez sąd orzeczenia o jej przyjęciu (postanowienie Sądu Najwyższego Izba Cywilna z dnia 10 marca 1998 r. sygn. akt I CKN 571/97). Tak więc umieszczenie w szpitalu powinno następować tylko na ograniczony czas. W każdym razie konieczność umieszczenia powinna być okresowa sprawdzana.

Wniosek o wypisanie.

Jeżeli przebywasz w szpitalu psychiatrycznym możesz złożyć w szpitalu, w dowolnej formie, wniosek o nakazanie wypisania Cię ze szpitala. Taki wniosek odnotowuje się w dokumentacji medycznej.

Twojego wypisania mogą żądać również: przedstawiciel ustawowy, małżonek, rodzeństwo, krewni w linii prostej oraz osoba sprawująca faktyczną nad nią opiekę. Żądanie takie może być zgłoszone w dowolnej formie i również odnotowuje się je w dokumentacji medycznej.

W razie odmowy, Ty oraz wyżej wymienione osoby możecie wystąpić do sądu opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się ten szpital, o nakazanie wypisania. Wniosek składa się w terminie 7 dni od powiadomienia o odmowie wypisania oraz o terminie i sposobie złożenia wniosku.

Autor

Marcin Czwakiel

Adwokat, specjalista prawa spadkowego i karnego.