Prowadzenie pojazdów a alkohol

Nie ma dnia, żeby w programach informacyjnych nie podawano wiadomości o zatrzymanych nietrzeźwych kierowcach. Kiedy jednak kierowca jest nietrzeźwy? Kiedy będzie odpowiadał za przestępstwo a kiedy za wykroczenie ? Jakie kary grożą za takie przewinienie ? Na te i inne pytania odpowiem w dzisiejszym wpisie. Pomijam kwestię środków działających podobnie do alkoholu. Zapraszam do lektury.

Zacznijmy od podstaw. Kiedy kierowca pojazdu mechanicznego znajduje się „pod wpływem” alkoholu ? Określenie, że ktoś jest „pod wpływem” alkoholu to potoczne określenie osoby, która kierowała pojazdem mając jakąś ilość alkoholu we krwi. W polskim prawie rozróżniamy dwie sytuacje „bycia pod wpływem” : kierowanie w stanie po użyciu alkoholu oraz kierowanie w stanie nietrzeźwości.

Kiedy popełnisz wykroczenie ?

WYKROCZENIEM będzie kierowanie pojazdem mechanicznym w stanie po użyciu alkoholu w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym.

Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo

2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Wartość tą stwierdza się poprzez badanie na zawartość alkoholu we krwi lub zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu. Do poniesienia odpowiedzialności wystarczy, że wartość stężenia alkoholu wynosi 0,2 promila we krwi albo 0,1 mg w 1 dm³ wydychanego powietrza. Przy popularnym „dmuchaniu” w czasie kontroli wynik należy pomnożyć przez 2 tak by uzyskać wynik w promilach. Wyświetlenie więc wartości 0,1 nie oznacza 0,1 promila i nie można przy nim odetchnąć z ulgą.

Jak szybko osiąga się stan będący wykroczeniem ?

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Decyduje o tym szereg czynników : stan najedzenia (żołądek pusty czy pełny), metabolizm, zmęczenie i wiele innych. Generalnie może się zdarzyć (i często się zdarza !), że 0,2 promila przekroczone zostaje około pół godziny po wypiciu półlitrowego piwa czy 50ml wódki. Z doświadczenia wyniesionego z sali sądowej mogę powiedzieć, że z opinii biegłych wynikało czasem, iż od dawki poniżej 0,2 promila dzielił Klienta najwyżej kwadrans. Najlepiej więc nie prowadzić samochodu po wypiciu choćby jednego piwa. Zasada ta pozwala uniknąć naprawdę dużych kłopotów.

Jaka kara grozi za takie wykroczenie ?

Jeżeli zostałeś złapany na prowadzeniu pojazdu po użyciu alkoholu to grozi Ci kara aresztu od 5 do 30 dni albo grzywna od 50 do 5000 złotych. Dodatkowo jednak Sąd musi zastosować tzw. środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Zakaz ten Sąd orzeka na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Sąd określi też kategorię pojazdów, której zakaz dotyczy.

Kiedy popełnisz przestępstwo ?

PRZESTĘPSTWEM jest z kolei kierowanie pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym.

Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy:

1) zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5‰ albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub

2) zawartość alkoholu w 1 dm³ wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

Sposób mierzenia podanych wartości jest oczywiście wspólny dla przestępstwa i wykroczenia. Niestety przekroczenie wartości 0,5 promila prowadzi do poważniejszych skutków.

Jaka kara grozi za popełnienie tego przestępstwa ?

Jeżeli zostałeś złapany na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości to grozi Ci grzywna, kara ograniczenia wolności od 1 miesiąca do 2 lat albo pozbawienia wolności od 1 miesiąca do 2 lat (od 3 miesięcy do lat 5 przy recydywie!) Wysokość grzywny Sąd określa ustalając ilość stawek dziennych (od 10 do 540) i wysokość każdej stawki (od 10 do 2000 złotych). Sąd musi także zastosować środek karny – zakaz prowadzenia pojazdów na okres nie krótszy niż 3 lata maksymalnie na 15 lat. Sąd określa czy zakaz prowadzenia dotyczy wszelkich pojazdów czy pojazdów określonego rodzaju. Przy recydywie zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych co do zasady orzeka się dożywotnio.

Pojazdy mechaniczne a pojazdy inne niż mechaniczne.

Pojazdem mechanicznym lądowym jest każdy pojazd drogowy lub szynowy napędzany silnikiem, jak również maszyna samobieżna i motorower. Nie dotyczy to rowerów z silnikiem pomocniczym o pojemności nieprzekraczającej 50 cm³ pod warunkiem, że możliwe jest ich używanie jako rowerów. Motorower, przeznaczony do poruszania się wyłącznie przy pomocy silnika, jest już jednak pojazdem mechanicznym

A jak wygląda kwestia prowadzenia po spożyciu pojazdów innych niż mechaniczne ?

Pojazdami innymi niż mechaniczne są na przykład zaprzęgi konne, rowery (w tym także te zaopatrzone w silnik pomocniczy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm³ – patrz wyżej), wózki inwalidzkie, riksze, hulajnogi czy deskorolki.

Kierowanie takimi pojazdami w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości stanowi wykroczenie.

Prowadzenie pojazdu innego niż mechaniczny w stanie po użyciu alkoholu podlega karze aresztu od 5 do 14 dni albo grzywny od 20 do 5000 złotych. Dodatkowo Sąd może zastosować środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów innych niż mechaniczne. Zakaz ten Sąd może orzec na okres od 6 miesięcy do 3 lat.

Kara za prowadzenie w stanie nietrzeźwości pojazdu innego niż mechaniczny jest taka sama jak za wykroczenie związane z prowadzeniem pojazdu mechanicznego po użyciu alkoholu. Grozi za to kara aresztu od 5 do 30 dni albo grzywna od 50 do 5000 złotych. Z tą jednak różnicą, że Sąd może zastosować środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów innych niż mechaniczne. Zakaz ten Sąd orzeka na okres od 6 miesięcy do 3 lat.

Ruch lądowy, wodny i powietrzny … z wyjątkiem.

Wyjaśnienia wymaga jeszcze jak rozumieć ruch lądowy, wodny lub powietrzny i czy są jakieś wyjątki.
Przestępstwem lub wykroczeniem jest, jak wyżej napisałem, prowadzenie „pod wpływem” pojazdu mechanicznego w jakiejkolwiek strefie ruchu, tj. w ruchu lądowym (drogowym lub kolejowym), wodnym lub powietrznym. Chodzi o miejsce, w którym ruch lądowy, wodny lub powietrzny faktycznie odbywa się. Kryterium „ruchu lądowego” należy wiązać nie tyle z formalnym statusem konkretnej drogi, czy też określonego miejsca, lecz z faktyczną dostępnością i rzeczywistym jego wykorzystaniem dla ruchu pojazdów i innych uczestników. W tą kategorię wpisują się np. drogi znajdujące się na terenie prywatnym ale ogólnodostępne.

A co z własnym podwórkiem ? Czy też należy je traktować jako należące do ruchu lądowego ?

Zgodnie z przepisami niedopuszczalne jest kierowanie pojazdami „pod wpływem” po prywatnych, lecz ogólnodostępnych drogach. A co z drogą prywatną, która nie jest ogólnodostępna ? Wyobraźmy sobie drogę dojazdową do naszej posesji, niedostępną dla ruchu publicznego, ogrodzoną.

Sąd Najwyższy uznał, że jeżeli w danym miejscu dopuszczone jest do ruchu jedynie wąskie grono osób, np. podwórko, to nie można uznać go za miejsce ogólnodostępne.

Na prywatnych, zamkniętych dla ogólnego ruchu terenach należących do kierowcy, który porusza się pojazdem mechanicznym po spożyciu alkoholu, kierowca ten nie będzie podlegał karze.

Podstawa prawna :

Kodeks wykroczeń : art. 19, 24 § 1, 28 § 1 pkt 1 oraz § 2, 29 § 1 i 2, 87 § 1-4
Kodeks karny : art. 33 § 1 i 3, 34 § 1, 39 pkt 3, 42 §1-4, 178a §1-4
Orzecznictwo : wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2009 r., sygn. akt IV KK 432/08, OSNwSK 2009, nr 1, poz. 1068.

Autor

Marcin Czwakiel

Adwokat, specjalista prawa spadkowego i karnego.