Straż Miejska nie może złożyć wniosku o ukaranie ze odmowę wylegitymowania się.

Straż Miejska oraz jej uprawnienia niejednokrotnie były, są i będą przedmiotami sporów prawnych. Jeden z tych sporów, bardzo nieintuicyjny, ale co za tym idzie niezmiernie ciekawy, był w ostatnim czasie przedmiotem analizy przez Rzecznika Praw Obywatelskich.

Winny, niewinny?

Cała sprawa rozpoczęła się w zeszłym roku, kiedy Straż Miejska ujawniła źle zaparkowany samochód. Kierowca tego pojazdu odmówił okazania swojego dowodu tożsamości.

W takim stanie rzeczy Straż Miejska skierowała sprawę do sądu, zarzucając owemu kierującemu popełnienie dwóch wykroczeń:
a) nie stosowania się do oznaczenia związanego z parkowaniem, oraz
b) odmowę wylegitymowania się.

Za podstawę tego drugiego zarzutu przyjęto naruszenie art. 65§2 Kodeksu wykroczeń, mówiącego, że kto wbrew obowiązkowi nie udziela właściwemu organowi państwowemu lub instytucji, upoważnionej z mocy ustawy do legitymowania, wiadomości lub dokumentów m.in. co do tożsamości własnej, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

Sądy obu instancji, a więc sąd rejonowy oraz po apelacji obwinionego sąd okręgowy, uznały jego winę i prawomocnie wymierzyły karę nagany.

Kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich.

Właśnie w tym miejscu wkroczył Rzecznik, który wywiódł kasację do Sądu Najwyższego, na korzyść obwinionego kierowcy. Warto wskazać, że kierowca takiej kasacji wnieść nie mógł, gdyż do wniesienia kasacji w sprawach wykroczeniowych, uprawnione są tylko 4 podmioty:
a) Rzecznik Praw Obywatelskich,
b) Prokurator Generalny,
c) Zastępca Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych,
d) w sprawach naruszenia praw dziecka Rzecznik Praw Dziecka.

Rzecznik Praw Obywatelskich, w wywiedzionej kasacji wskazał, że chociaż Straż Miejska jest uprawniona do legitymowania sprawców ujawnionych wykroczeń, to jednocześnie nie posiada ustawowego umocowania do kierowania wniosków o ukaranie za odmowę wylegitymowania się.

Pojawia się naturalne pytanie, czy Rzecznik się czasem nie pomylił?

Okazuje się, że nie. Już w 2013 roku Sąd Najwyższy zajmował się podobną sprawą, również wskutek kasacji wniesionej przez Rzecznika. Sąd zaprezentował wówczas nie pozostawiające wątpliwości stanowisko – strażnik miejski legitymować obywatela ma prawo, ale już składać wniosku o ukaranie za odmowe wylegitymowania nie może.

Otwartym pozostaje pytanie, czy taka swoista luka prawna, jest błędem Ustawodawcy, czy też celowym działaniem prawnym, ograniczającym uprawnienia Straży Miejskiej, chociaż nie wprost. Zmiany ustawowe w tym zakresie są konieczne, w celu zapewnienia każdemu obywatelowi konstytucyjnego, równego prawa do sądu, z zachowaniem zasady praworządności.

W jak wielu, tego rodzaju sprawach, obwinieni zostali uznani winnymi i ukarani, chociaż w zasadzie nie powinni? Warto w tej sytuacji pamiętać, że Rzecznika Praw Obywatelskich nie ogranicza czas, w jakim może wnieść kasację na korzyść obwinionego.

Autor

Marcin Czwakiel

Adwokat, specjalista prawa spadkowego i karnego.