Prawa podejrzanego. Udział w czynnościach procesowych
Jak już wcześniej wspominałem podejrzanemu przysługuje prawo żądania, aby przy pierwszym jego przesłuchaniu obecny był jego obrońca. Nie ma problemu, jeżeli zostałeś wezwany na przesłuchanie w charakterze podejrzanego. Wówczas możesz ustanowić swojego obrońcę i ma on prawo uczestniczyć w Twoim przesłuchaniu. Przesłuchujący nie może odmówić udziału obrońcy w Twoim pierwszym przesłuchaniu w charakterze podejrzanego. Sytuacja komplikuje się, gdy przed przesłuchaniem zostałeś zatrzymany i doprowadzony na przesłuchanie. Pamiętaj, o czym również pisaliśmy, że gdy zostaniesz zatrzymany masz prawo zażądać kontaktu z obrońcą.
Przypomnę krótko, co robić w takiej sytuacji?
Musisz konsekwentnie żądać kontaktu z obrońcą oraz powiadomienia go o terminie przesłuchania. Powinieneś również, jeżeli nie masz ustanowionego obrońcy z wyboru, żądać wyznaczenia Ci obrońcy z urzędu. Masz do tego prawo gdy zachodzą przesłanki wskazane przeze mnie wyżej. Oczywiście przesłuchujący będzie podnosił argumenty, że tego tak szybko nie da się załatwić, że ustanowienie obrońcy z urzędu długo trwa. Nie poddawaj się. Nie jest to prawda. Wielokrotnie obrońca z urzędu jest ustanawiany przez sąd w ciągu niecałej godziny, a nawet szybciej. Sam obrońca może być zawiadomiony o jego wyznaczeniu do obrony telefonicznie i jego obowiązkiem jest natychmiastowe podjęcie działań „obronnych”.
Pamiętaj! To Ty musisz zażądać umożliwienia Ci kontaktu z obrońcą. Bez Twojego żądania nikt samoczynnie nie ustanowi dla Ciebie obrońcy.
Wskazane wyżej prawo, żądania obecności obrońcy przy pierwszym przesłuchaniu, dotyczy także obecności obrońcy przy następnych przesłuchaniach, ale tylko w przypadku, gdy zarzuty wobec Ciebie zostaną zmienione lub rozszerzone. Przesłuchanie po zmianie lub rozszerzeniu zarzutów traktuje się jako pierwsze przesłuchanie z uwagi na zmianę Twojej sytuacji procesowej. Jeżeli przy Twoim pierwszy przesłuchaniu był obecny obrońca, to „z automatu” we wskazanych wyżej przypadkach musi być on powiadamiany o miejscu i terminie Twojego przesłuchania i oczywiście ma prawo w przesłuchaniach uczestniczyć..
Uwaga! Jeżeli chcesz zmienić złożone wcześniej wyjaśnienia, to prowadzący postępowanie nie ma obowiązku zawiadamiania o terminie Twojego przesłuchania obrońcy. Oczywiście obrońca ma prawo w przesłuchaniu uczestniczyć, jeżeli w inny sposób dowie się o Twoim przesłuchaniu. Musisz zatem znaleźć sposób aby obrońcę, o terminie przesłuchania, powiadomić.
W toku postępowania sądowego, na każdym etapie tego postępowania, jako oskarżony, masz prawo składania wyjaśnień i oświadczeń. Twój adwokat ma prawo być przy tym obecny.
Czy ja, jako podejrzany, i mój obrońca mamy prawo udziału w innych czynnościach procesowych?
Jako podejrzany, czy też oskarżony, masz prawo składania wniosków o przeprowadzenie dowodów. Wnioski te mogą dotyczyć przeprowadzenia dowodów osobowych np. przesłuchania określonych osób w charakterze świadków, ale też każdych innych dowodów np. przeprowadzenia wizji lokalnej, eksperymentu procesowego czy oględzin miejsca zdarzenia.
Jeżeli złożyłeś wniosek dowodowy, i organ procesowy zdecydował o jego przeprowadzeniu, to o miejscu i terminie przeprowadzenia zawnioskowanego dowodu powinieneś być powiadomiony. Powiadomiony powinien zostać również Twój obrońca. Co do zasady nie można Ci odmówić czynnego uczestnictwa w przeprowadzanej czynności dowodowej. Odmówić można wyłącznie w wyjątkowych przypadkach. Sytuacja taka może zaistnieć jeżeli jesteś tymczasowo aresztowany, a sprowadzenie Ciebie na miejsce wykonywania czynności spowodowałoby poważne trudności. Zapis o tych „poważnych trudnościach” jest niestety, przez prowadzących postępowanie, nadużywany. Zawsze powinieneś domagać się umożliwienia Ci obecności i udziału w tych czynnościach dowodowych.
Jeżeli dowód jest przeprowadzany na wniosek Twój lub Twojego obrońcy, to obrońcy nie można odmówić udziału w tej czynności procesowej.
Gdyby uznano, że Twój udział jest niemożliwy z uwagi na, skazane wyżej, „poważne trudności”, związane ze sprowadzeniem Cię na miejsce przeprowadzania dowodu, to wówczas właśnie na obrońcy spoczywa obowiązek ochrony Twoich praw.
Pamiętaj! Udział w czynności procesowej obejmuje także prawo do składania wniosków i oświadczeń. Masz prawo do czynnego uczestnictwa w czynnościach procesowych, przejawiające się m. in. w możliwości zadawania pytań np. gdy czynność polega na przeprowadzeniu dowodu z zeznań świadka.
Zasadą jest także to, że masz prawo udziału również w innych czynnościach procesowych, w rozumieniu wskazanych wyżej czynności dowodowych, które przeprowadzane są z urzędu lub też na wniosek innych stron postępowania karnego np. współoskarżonego lub pokrzywdzonego.
Wzięcie udziału w tych czynnościach wymaga jednakże złożenia wniosku o dopuszczenie do udziału w tych czynnościach. Nie może to być jednakże wniosek „całościowy” na zasadzie, że chcesz brać udział we wszystkich czynnościach, które w toku postępowania przygotowawczego organy ścigania zamierzają przeprowadzać. Wniosek musi dotyczyć konkretnych czynności dowodowych i to związanych z Twoją osoba. W tym tkwi trudność w sporządzeniu takiego wniosku albowiem nikt nie będzie Cię informował jakie to czynności i kiedy będą przeprowadzane / oprócz wyjątków, gdy przeprowadzane są na Twój wniosek /. Musisz w takiej sytuacji sam dokonać analizy i przewidzieć jakie czynności organy ścigania będą chciały lub musiały wykonać. Jeżeli np. byli świadkowie zdarzenia to bez wątpienia będą oni przesłuchiwani i możesz w takiej sytuacji żądać dopuszczenia do udziału w czynności przesłuchania tych świadków.
Prowadzący postępowanie może odmówić Ci udziału w czynnościach w dwóch przypadkach:
a/. gdy uzasadnione jest to ważnym interesem śledztwa czy też dochodzenia – niestety nagminnie jest to uprawnienie nadużywane chociaż, to ograniczenie, powinno być podstawą do odmowy tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach.
Jak należy rozumieć ten „ważny interes śledztwa”?
Niestety w przepisach nie jest to określone i dlatego w interpretacji tego zwrotu jest dosyć duża swoboda i twierdzę, że często, również dowolność. Chodzi tu taką wyjątkową sytuację, gdy udział podejrzanego może wpłynąć na tok śledztwa, ale tylko w taki sposób, że uniemożliwi organom ścigania dojście do ustalenia faktycznego przebiegu zdarzenia czy też kręgu osób osób w zdarzeniu uczestniczących. Takie ograniczenie wydaje się uzasadnione także, gdy obecność podejrzanego może mieć wpływ na przebieg przeprowadzanej czynności dowodowej / zakłócać tok przeprowadzania tej czynności /. Oczywiście w ocenie prowadzącego postępowanie przygotowawcze,
b/. gdy zaistnieją poważne trudności związane ze sprowadzeniem podejrzanego na miejsce wykonywania czynności procesowej.
Pojęcie „poważne trudności”, jak wyżej już pisałem, nie jest w przepisach skonkretyzowane. Ta przesłanka odmowy dopuszczenia do udziału w czynności procesowej winna dotyczyć wyłącznie podejrzanych, którzy zostali tymczasowo aresztowani. W zakres „poważnych trudności” może wchodzić np. brak możliwości transportu podejrzanego w konwoju, oczywiście w określonym terminie / zbyt późne powiadomienie aresztu śledczego o konieczności wykonania konwoju / lub zbyt duża odległość pomiędzy zakładem karnym, w którym podejrzany odbywa już inną / orzeczoną wobec niego w innym postępowaniu / karę pozbawienia wolności, a miejscem, w którym czynność dowodowa ma być przeprowadzona. .
W przypadku gdy prowadzący postępowanie uzna, że odmowa udziału podejrzanego w czynnościach jest zasadna, to wydaje postanowienie, które winno zawierać uzasadnienie takiej decyzji. Postanowienie nie podlega zaskarżeniu. O odmowie doprowadzenia prowadzący postępowanie tylko zawiadamia podejrzanego.
Blog
Podobne artykuły:
